عناب:

عناب از جنس " Zizyphus"و از نوع "jujuba"و از خانواده "Ramnaceae"مي باشد. عناب به صورت ارقام اهلى و وحشى در ايران، افغانستان، چين، هندوستان والجزاير وجود دارد. زيستگاه اين گياه را منطقه خاورميانه بويژه كشورهاى ايران و افغانستان مي‏دانند.
عناب درختى است خاردار كه در مقابل سرما و گرما مقاوم مي ‏باشد. سازگارى اين درخت در مقابل شرايط سخت اقليمى و نوع خاك سبب شده كه كشت آن در مناطق سردسير نيز توسعه يابد. عناب در اكثر روستاهاى بيرجند و در زمين‏هاى نامرغوب مي ‏رويد و حاصل بالنسبه رضايت بخشى توليد مي ‏كند. ليكن مانند هر گياه ديگرى در زمين‏هاى خاكى و حاصلخيز و در شرايط آبيارى مطلوب، حاصل بيشتر و بهترى ايجاد مي ‏كند. طول اين درخت بسته به موقعيت، از 6 تا 10 متر مي ‏رسد.
گونه‏ هاى زيادى از جنس عناب شناسائى شده كه از نظر كيفيت ميوه با يكديگر تفاوت زيادى دارند. در چين دورگه‏ هائى از عناب بدست آورده ‏اند كه ميوه آنها به ‏طور محسوسى از نظر كيفيت گوشت و درشتى از والدين آنها برتر است. در سال 1960 ارقامى از اين عنابها به ازبكستان و آذربايجان شوروى سابق برده شده كه در آنجا نيز با دورگيرى ارقام بهترى را ايجاد نموده ‏اند. در حال حاضر بيش از 36 رقم عناب در كلكسيون انستيتوى ژنتيك آكادمى علوم آذربايجان وجود دارد. برخى از عنابهاى اين مجموعه از نظر طول به 3/7 سانتي‏متر و از نظر قطر به 2/6 سانتي‏متر مي‏رسد. ميوه اين عنابها ترش و شيرين و با درجه گوشتى 91% و ميانگين وزن 13 گرم مي‏باشد.
در كشور آمريكا نيز نسبت به اصلاح عناب قدمهاى ارزنده‏اى برداشته شده به طورى كه نگارنده در سال 1964 در محوطه دانشگاه ايالتى نيومكزيكو درختان عنابى را مشاهده كرده است كه ميوه آنها درشت و بدون هسته بود. اميدوارم روزى دسترسى به درخت‏هاى مذكور براى گرفتن پيوندك حاصل شود.
برگ هاى عناب بيضى و درخشان و دندانه دار است. زيبائى برگ ها و ميوه عناب موجب شده كه اين درخت در بسيارى از منازل بيرجند كشت شود.
> عناب معمولاً توسط پاجوش، قلمه زدن وخواباندن ساقه ‏هاى جوان ازدياد حاصل مي‏كند. ليكن براى اصلاح مي‏توان به كشت عناب از طريق بذر نيز اقدام نمود. در روستاهاى بيرجند معمولاً عناب بيش از سنجد كشت مي‏شود چون ميوه عناب بيش از سنجد طالب و قيمت دارد.
چوب عناب به رنگ قرمز خوش رنگ مي‏باشد و به لحاظ رنگ قشنگ و سختى و استحكام فوق ‏العاده در ساخت مبلمان و اشياى زينتى از قبيل مجسمه، عصا و نيز منبّت كاريها و دسته پيپ از آن استفاده مي ‏شود.
عناب گل‏هاى زرد كوچك و زيادى ايجاد مي‏كند كه كمتر از 10% آنها به ميوه تبديل مي‏شود، طبعاً شرايط سخت محيطى در ريزش بيشتر گل‏ها مؤثر مي‏باشد.
ميوه رسيده عناب قرمز و در حالت نارس به رنگ زيتونى مي‏باشد. گوشت ميوه شيرين و زرد رنگ است.
ميوه عناب مصارف خوراكى و داروئى دارد. شيخ‏الرئيس ابوعلى سينا در خواص عناب گفته است "منضج اخلاط غليظه و ملين صدر و احشاء و مسهل اخلاط رقيقه و رافع خشونت سينه و حلق و صوت، عارض از حرارت و سرفه، و صاف كننده خون و مولد خون صالح و مسكن التهاب و تشنگى و حدّت خون و گرمى و وجع جگر و مثانه و امراض مقعده و لزع امعاء و معده است") صفحه 14447 دهخدا اقتباس از مخزن‏الادويه.
ميوه هاى ريز ارقام وحشى عناب به مقدار زيادى داراى ويتامين C مي‏باشند (1750 ميلى گرم درصد گرم)، ميوه ‏هاى درشت ارقام پرورش يافته داراى مقادير كمترى از ويتامين Cهستند(500 تا 750 ميلى گرم در 100گرم)، ليكن بااين وجود ميزان ويتامين C آنها ده برابر ميزان ويتامين C ليمو ترش مي‏باشد. عناب علاوه بر ويتامين C داراى ويتامين P وپكتين و مقادير زيادى آهن، مس و پتاس مي‏باشد كه جملگى در ساختن هموگلوبين خون مؤثر مي‏باشند.
يك درخت عناب در فضاى باز و مواظبت كافى 80 تا 100 كيلوگرم عناب مي‏دهد. بهتر است عناب بر روى درخت خشك شود تا از كيفيت بهترى برخوردار باشد، ليكن ترجيحاً پس از برداشت بايد چند روزى در مقابل آفتاب قرار گيرد